BLOG

Tijdens de feestdagen en de bijbehorende vakantiedagen komen we, met twee puberdochters, wat vaker in winkelstraten om boodschappen te doen voor de speciale gelegenheden als de kerstmaaltijd en de kadootjes onder de kerstboom. Zo ook in de afgelopen weken, waar ook weer duidelijk werd dat we niet de enigen waren die dit idee hadden. Overvolle winkels en drukke straten waar niet alleen veel mensen het straatbeeld bepaalden, ook vele kerstbomen, kerstmannen, feestverlichting en geluidsinstallaties zorgden voor een drukte van belang.

Tijdens één van onze bezoekjes aan de stad zag ik ze lopen: De trotse eigenaren van een jonge pup, die aan een prachtige nieuwe riem, met een nog mooiere halsband meegenomen was naar de stad omdat de kersverse hondenbezitters toch echt serieus met de "socialisatie" aan de slag waren gegaan...

Socialisatie: het proces om de jonge hond vooral maar te laten wennen aan alles wat hij de rest van zijn leven tegen zou kunnen komen of mee om moest kunnen gaan. Toen ik ze zag lopen kreeg ik direct medelijden met het kleine, jonge, maar vooral hulpeloze diertje. Tussen de links en rechts voorbij schietende mensen, kinderen, honden en alle prachtige versieringen en geluiden, zag ik een angstig en onzeker hondje, dat te pas en te onpas geaaid werd door vooral jonge kinderen die op slag verliefd werden bij het zien van zo'n aandoenlijke en lief ogende pup.

Aan alles was te zien (als je daar tenminste oog voor hebt), dat het diertje hoogst ongelukkig was en overdonderd werd door al die prikkels die als een lawine over hem heen kwamen. Nog niet hersteld van de eerdere aaibeurt, meteen langs die inmens grote kerstboom met knipperende lichtjes en de kerstliedjes die uit de boxen klonken en vooral over vrede op aarde gingen. Naar mijn idee had deze pup meer een oorlogservaring en leek hij op zoek te zijn naar die bezongen vrede.

Hoewel hij met alle macht probeerde duidelijk te maken dat het allemaal even teveel werd, moest hij toch "gewoon lekker doorwandelen", omdat de eigenaren er toch echt van overtuigd waren dat er niets te vrezen viel in deze gezellige kerstdrukte.

Gedwongen meegsleept door de grote drukte, was het voor de pup eigenlijk meer een traumatische ervaring dan dat het een goede les voor de toekomst zou zijn.

Vol onbegrip voor al die onverwachte interacties met vreemde mensen, objecten, geluiden, geuren en andere prikkels, zag ik ineens toch een hoopvolle blik ontstaan in de ogen van het kleintje: Er naderde een andere, volwassen hond en die gaf signalen die wel begrepen werden! Vol enthousiasme rende de pup uitbundig blaffend en springend op de oudere hond af: Nu werd het dan toch even heel leuk en moest er toch echt even gespeeld worden!

Dat de oudere hond hier anders over dacht, zelf ook al wat gespannen door al die drukte om hem heen, bleek toen de pup pardoes tegen hem aansprong. Met een korte snauw en diepe grom gaf de oudere hond duidelijk te kennen niet gediend te zijn van zo'n respectloze toenadering, waarop de pup piepend en jammerend terugdeinsde. Op zich was er niet zo heel veel aan de hand, maar daar dachten de eigenaren en langslopende vreemdelingen wel anders over: "Wat een agressieve hond!", "Dat is ook niet aardig!", "Nu is de pup bang geworden voor andere honden!", "Die hond weet ook niet hoe het hoort, de baas heeft zeker geen cursus gevolgd", of andere opmerkingen met eenzelfde strekking waren de reacties die ik zo snel even voorbij hoorde komen.

Ik heb inmiddels geleerd om in dit soort situaties snel door te lopen, zonder me te bemoeien met zoveel onkunde en gebrek aan kennis, maar besloot toen toch wel om dit stukje te schrijven, in de hoop dat eigenaren die een pup gaan "socialiseren" zich toch echt eerst eens gaan verdiepen in het miscchien wel belangrijkste proces in een hondenleven, waar veel geleerd kan worden, maar waar ook veel schade aangericht kan worden. Hoe tegengesteld het misschien ook lijkt, maar in bovenstaande situatie werd schade aangericht tijdens het wandelen door de drukke winkelstraat en was het enige leermoment de korte interactie met de "agressieve" oudere hond. Ik begrijp dat veel mensen, vanuit menselijk perspectief, hier een andere mening over hebben, maar vanuit het perspectief van die kleine pup ligt het toch allemaal even anders.

Wil je op een verantwoorde wijze je pup wijze lessen meegeven tijdens het moeilijke proces van opgroeien en onderdeel worden van een zeer ingewikkelde maatschappij? Ga dan alsjeblieft op zoek naar iemand met verstand van zaken, die je kan uitleggen hoe je een jonge hond kunt laten opgroeien tot een stabiele, zelfverzekerde hond die het later net zo leuk vindt als de eigenaar om samen te gaan winkelen.

Regelmatig krijg ik te maken met honden die grote moeite hebben om bijvoorbeeld, tijdens een wandeling, andere honden tegen te komen. Het is voor deze honden dan erg spannend om een soortgenoot in de buurt te hebben, of zelfs op korte afstand te moeten passeren, omdat, volgens de begeleider, de wandeling nu eenmaal zo hoort te verlopen. Een wandeling met de begeleider wordt dan vaak een opeenvolging van allerlei conflicten en de spanning die hiermee opgewekt wordt zal steeds heftigere vormen aannemen en steeds eerder de kop opsteken. Vaak worden de eerste signalen die onze honden geven al genegeerd, zodra er een hond in de buurt komt die voor stress zorgt bij de eigen hond. De kalmerende signalen die honden gebruiken zijn vaak heel subtiel en zijn voor mensen slecht waarneembaar, vooral als we tijdens een wandeling de hond aan het "uitlaten" zijn en daarbij geen idee hebben wat dit voor onze hond allemaal met zich meebrengt. Dat je buiten kunt poepen en plassen is natuurlijk mooi meegenomen, maar voor onze hond is er tijdens het "uitlaten" veel meer aan de hand. Het is een groot avontuur, met zowel hele leuke ervaringen, als de wat minder fijne zaken die hierbij een rol spelen.
Als sociaal dier, dat in constante interactie staat met de begeleider, andere mensen, andere honden, andere dieren, vreemde objecten en een veranderende omgeving, is de hele wandeling vol van nieuwe situaties en wordt er steeds om aanpassing gevraagd. Zoals wij mensen ook op iedereen met gepast gedrag reageren, om conflicten te vermijden, zo is ook onze hond constant bezig om het gedrag aan te passen om zo geen conflicten uit te lokken. Sociale omgang is vooral gebaseerd op het behouden van rust en om conflicten te voorkomen. Dat geldt voor mensen, maar ook voor dieren. Wil je goed met elkaar omgaan, dan zul je het gedrag op elkaar moeten afstemmen. Dat wij mensen hier soms grote moeite mee hebben behoeft geen verdere uitleg, voorbeelden te over, maar dieren (honden) hebben geen dubbele agenda, spelen geen toneel of zijn er niet op uit een ander te kwetsen. Ze zijn door moeder natuur zo geprogrammeerd dat ervoor zorgt dat voortbestaan zonder al teveel problemen mogelijk is. De primaire behoeften als veiligheid, rust en geborgenheid zijn hier de belangrijkste peilers en dus ook het onbewuste, primaire gedrag van onze honden is hier op afgestemd. Dat betekent dat honden meestal onbewust, zonder vooraf bedacht plan, gedrag laten zien dat er voor moet zorgen dat de situaties geen stress of andere onrust opleveren. Wat hierbij een belangrijke rol speelt is afstand houden, ruimte houden, zodat je zelf, maar ook anderen, vrij zijn om te kiezen hoe om te gaan met de situatie. Wil je contact maken met de ander? Prima, maar doe je dat liever niet? Ook helemaal goed! Als ik op straat loop maak ik ook steeds die afweging: Zie ik iemand lopen waarvan ik een raar gevoel krijg, dan bedenk ik me ook wel en ga een stukje om, maar zie ik een goede vriend lopen, waarmee ik altijd veel lol heb, dan ga ik even kijken of hij nog een goede mop weet te vertellen. Voor honden is het niet anders. Met de één is het een groot feest, met de ander is het alleen maar gezeik. Als je dan toch steeds verplicht wordt die rotzakken op straat tegen te komen, dan moet je iets bedenken om daar mee om te gaan. Afstand houden is dan de meest voor de hand liggende oplossing, maar doordat je vast zit aan een riem en de eigenaar bepaalt hoever je kunt weglopen uit de situatie, blijkt dat niet altijd mogelijk. Dus als je zelf niet weg kunt uit de spannende situatie, dan moet je ervoor zorgen dat die ander een grotere afstand neemt. Dan moet je dus zorgen dat die ander weggejaagd wordt en dat lukt als je gedrag laat zien waar de ander van onder de indruk is. Dat dit niet leuk is en veel stress oplevert is even ondergeschikt, er is toch geen andere oplossing? Gelukkig is die er wel, maar daarvoor moet deze vanaf het begin al geboden worden en zal deze ook steeds weer resulteren in de gewenste uitkomst. Moeilijk is het echt niet, vaak zelfs ook heel logisch, maar daar waar wij mensen honden graag iets leren, kunnen we juist van onze viervoeters veel opsteken. Kijk eens goed naar ze, zie de signalen en begrijp het gedrag, de oplossing dient zich dan vanzelf aan. Vind je het moeilijk om je hond te begrijpen, snap je het gedrag niet? Er zijn genoeg mensen die je hierbij kunnen helpen, zodat jullie samen kunnen werken aan oplossingen, die voor iedereen blijken te werken.
www.bartvandekleut.nl

Vaak krijg ik in mijn werk te maken met honden die gedrag hebben ontwikkeld waar de eigenaar graag verandering in wil aanbrengen. Een vraag die ik altijd stel is of de eigenaren cursussen, trainingen of hondenscholen bezocht hebben. In veel gevallen blijkt dit inderdaad het geval te zijn en is er gekozen voor een methode van trainen die allerlei vormen kan hebben gehad: Positieve training, waarbij voornamelijk met beloningen gewerkt wordt. Correctietrainingen, waarbij ongewenst gedrag gecorrigeerd wordt, maar ook combinaties hiervan komen voor. Wat eigenlijk altijd wel genoemd wordt is de 'socialisatie', een term die diep verankerd is in de opvoeding van honden.

Helaas blijkt ook vaak dat juist in deze, goed bedoelde, cursussen en trainingen een groot deel van het uiteindelijke gedrag de basis heeft gelegen.

Begrijp me goed, ik heb absoluut niets tegen reguliere hondenscholen, trainingen en cursussen, maar krijg helaas wel vaak te maken met de nasleep van niet uitkomende verwachtingen over het gedrag van de hond(en).

Door training kunnen we honden onnoemelijk veel leren en kunnen we een groot deel van het gedrag van honden sturen, maar hier gaat het om aangeleerd gedrag, dat voorkomt in secundaire gedragingen van honden. Door (te) weinig begrip te hebben en aandacht te hebben voor het primaire gedrag, gaan eigenaren soms voorbij aan de basisbehoeften van hun geliefde huisdier.

Ook al zijn honden gedomesticeerd en is hun gedrag naar de mens toegegroeid, het blijven dieren die "geprogrammeerd" zijn volgens de regels van de natuur en worden dus geboren met primaire behoeften die horen bij natuurlijk gedrag. Menselijke verwachtingen, omgangsvormen en wensen zijn volkomen vreemd voor ze en zorgen vaak voor verwarring, spanning en stress. Training kan hier juist negatieve invloed op hebben, terwijl eigenaren juist een positieve motivatie hebben.

Training wordt op steeds jongere leeftijd van de hond begonnen, terwijl het primaire gedrag meestal pas in een veel later stadium aan de orde komt. Puppy cursussen zijn mateloos populair en worden soms al gestart als de hond zo'n 3 maanden oud is. Dit pakt vaak goed uit, maar soms ook helemaal verkeerd. Natuurlijk gedrag van honden heeft vaak een andere start nodig, waarbij ook socialisatie anders verloopt.

Na de geboorte heeft een pup zo'n 5 maanden nodig om te groeien, familiaire (roedel) regels te leren en te wennen aan het nieuwe huis en de regels die hier gangbaar zijn. In de natuur krijgen ze hier alle gelegenheid voor en kunnen in hun eigen tempo klaarstomen voor de volgende fase. In die eerste fase van 5 maanden draait alles om het ervaren van vertrouwen, veiligheid en stabiliteit en de vorming van identiteit. Zodra deze fase voorbij is komt het leren van vaardigheden voor zelfstandig gedrag en omgaan met situaties die in de toekomst vaker zullen gaan voorkomen. Hierbij gaat het om het functioneren in een groep, waarbij bijvoorbeeld de ouders regelmatig even weg zijn. De groep neemt dan de zorg voor veiligheid en geborgenheid over en leert de pup de beginselen van alleen achter blijven, in het vertrouwen dat de groep later weer compleet zal zijn. Het is dus niet vreemd dat veel gedrag, dat vaak onder de noemer 'verlatingsangst' geschaard wordt, hier de oorsprong al vindt.

In het hele trainingstraject wat veel honden tegenwoordig moeten doorlopen, zijn vaak enorm veel van soortgelijke situaties en leermomenten voor de hond te vinden, waar met de beste bedoelingen, eigenlijk het tegengestelde bereikt wordt.

Laten we eerst aan de slag gaan met het primaire gedrag van de hond(en) en een stabiele basis vormen, voordat we onze verwachtingen op ze gaan loslaten en het leven heel ingewikkeld voor ze gaan maken. Met een hond haal je een dier in het gezin, ook al lijken het soms net mensen...   

 

Sessie: Bespringen van bezoekers en happen in de handen.

Voor deze sessie werd ik uitgenodigd door de eigenaren omdat ze hadden gemerkt dat hun hond zo veel rustiger was als hij bij mij had gelogeerd. Het was ze opgevallen dat de hond veel minder opdringerig was en veel meer aandacht had voor de handelingen van de baas. (Focus op de baas en niet op een opdringerige manier, maar op afstand). Thuis verviel de hond na een paar uur weer in zijn oude gedrag en probeerde het hele huishouden naar zijn hand (poot) te zetten. Hier waren de eigenaren inmiddels wel aan gewend en lieten de hond gewoon begaan, maar het gedrag bij bezoek vonden ze wel erg storend.

Bij binnenkomst kwam de hond inderdaad als een wilde op me afgestormd, mede doordat hij me natuurlijk al kende, maar voornamelijk om de volle aandacht bij me af te dwingen. Omdat ik altijd op dezelfde manier reageer als een hond naar me toekomt was er na een minuut al geen aandacht meer voor me en ging de hond kijken waar hij zich nu kon laten gelden. De eigenaren zaten me letterlijk met open mond aan te kijken: "Wat heb je gedaan of wat heb je tegen hem gezegd?"

Omdat het gedrag van de hond een diepe oorsprong heeft zal ik hier de verkorte versie neerzetten en een groot deel van de theorie achterwege laten.

Ik legde de eigenaren uit waar het enthousiasme van de hond vandaan kwam en dat dit aangeleerd gedrag was wat ook nog eens zelfbelonend werkt, dus de hond wordt steeds meer gedreven om dit gedrag te handhaven.

De hond leert dit gedrag meestal al aan tijdens zijn pup periode omdat ze dan meesters zijn in het krijgen van aandacht door hun aandoenlijkheid. De pup leert al snel dat hij aandacht van mensen kan krijgen door zich op te dringen. Meestal geven we dan positieve aandacht door de hond te aaien en te knuffelen, maar ook negatieve aandacht is goed genoeg voor de pup. Aandacht is immers aandacht, en daar draait een hondenleven om. Als de hond groter wordt gaat hij verder met het afdwingen van aandacht, dit heeft immers bewezen te werken ! Bij de eigenaren zal dit zijn door bij binnenkomst meteen de aandacht te vragen en in de meeste gevallen te krijgen ook. Een knuffel, een woord, oogcontact, of de hond bij je weg duwen, het is voor de hond om het even, het is aandacht. ("Niet doen !" is ook aandacht, dus OK in de beleving van de hond).

Ik heb de eigenaren uitgelegd hoe ze bij binnenkomst met het gedrag van de hond moeten omgaan om het gedrag te verminderen en uiteindelijk te laten verdwijnen. Ook gasten dienen zich aan deze regels te houden.

Om de proef op de som te nemen hebben we 3 buurmannen bereid gevonden om als gast langs te komen, na elkaar. Buurman 1 gaf ik de opdracht te reageren zoals hij altijd reageerde, buurman 2 gaf ik instructie om te reageren zoals ik verteld had en buurman 3 weer op de manier zoals hij altijd reageerde.

Ik ben met de eigenaren op de bank gaan zitten en heb alleen maar geobserveerd en zie: Het bewijs ontstond voor onze ogen. Buurman 1 werd bijna compleet onder de voet gelopen en kwam niet van de hond af, buurman 2 had na een paar minuten een rustige hond achter zich aan lopen en buurman 3 had de grootste moeite om de woonkamer te bereiken.

Na nog wat aanvullende adviezen over het gedrag in huis heb ik de eigenaren ook geadviseerd om een bordje bij de deur te hangen met instructies voor bezoek m.b.t. de hond. De eigenaren waren verbaasd over het resultaat door zo'n subtiele manier om het gedrag te verminderen en gaan nu zelf ook enthousiast aan de slag om het gedrag nog meer om te buigen. Kleine aanpassingen kunnen grote gevolgen hebben.

 

Sessie: Druk gedrag tijdens wandelen en andere honden

De hond in deze sessie was erg druk, had geen aandacht voor baas tijdens wandelen (trok aan de riem) en had veel stress bij andere honden.

Deze hond kwam bij me omdat de eigenaar op korte termijn een afspraak wilde en dit bij een andere hondenfluisteraar helaas niet mogelijk was. Het team van de andere hondenfluisteraar had de eigenaar doorgestuurd naar mij.

Bij het eerste telefonische contact vertelde de eigenaar dat er snel wat moest veranderen, want de hond luisterde heel slecht en was tijdens het uitlaten als een wilde. We maakten op korte termijn een afspraak en vandaag verscheen ze met haar hond ten tonele.

Na een kort gesprek wilde ik de hond eerst zelf even 'voelen' en heb hem voor een heel kort wandelingetje meegenomen. Ik had de eigenaar opdracht gegeven om goed op mij te letten en te kijken of ze kon zien of het gedrag van de hond anders was dan bij haar. Toen ik terug kwam lopen was wel duidelijk dat het gedrag significant anders was, maar kon de eigenaar zo gauw niet zien wat ik nu anders deed.

Na mijn uitleg over mijn manier om met de hond om te gaan en de eerste basisregels over natuurlijk leiderschap over je hond ontstond ook meteen een stukje begrip. Vooral begrip voor de verschillen in de verstandhouding die we beiden hadden met de hond. Na nog wat meer uitleg over de theorie en de praktische uitvoering zijn we begonnen om ook de eigenaar als een leider met de hond om te laten gaan. Ook hier bleek weer dat veel mensen nog steeds denken op de manier die ze aangeleerd hebben tijdens hondencursussen zoals die gegeven worden op de meeste hondenscholen. Er wordt nog steeds gedacht dat de honden de mensen uiteindelijk wel zullen gaan begrijpen en daardoor het gedrag laten zien wat we van ze verwachten. Er wordt nog steeds geprobeerd om de menselijke logica tussen de oren van een hond te krijgen, en ik heb inmiddels ervaren dat dit echt niet gaat lukken. Mijn benadering gaat dus ook altijd uit van de natuurlijke belevingswereld van de hond en ik maak hierbij gebruik van de taal van de hond die er bij de geboorte al helemaal inzit. Hierdoor hoeft de hond eigenlijk niks nieuws te leren maar hoeft alleen zijn instincten maar te volgen. Door hier gebruik van te maken is er al heel snel resultaat te zien in het gedrag van de hond en is het mijn taak om de eigenaren uit te leggen hoe ze ook op deze manier met hun hond kunnen omgaan. Zodra eigenaren door gaan krijgen hoe de verstandhouding tussen hond en mens kan zijn gaan ze ook automatisch de juiste signalen afgeven aan de hond.

Het blijft altijd mooi om te zien hoe snel een hond deze signalen begrijpt en ook meteen het gedrag hier op aanpast. We zagen de aandacht die eerder overal en nergens was, nu ineens uitging naar de baas, met als gevolg dat het trekken aan de lijn ook direct afnam. De hond had er duidelijk voor gekozen om de baas met andere ogen te gaan zien en veel meer te gaan letten op de taal die ze nu ineens bleek te spreken: Hij begreep zowaar wat ze wilde van hem !

Nu was het tijd om met andere honden aan de slag te gaan. Om een duidelijk beeld te krijgen van de sociale vaardigheden van de hond, heb ik deze eerst aangelijnd laten kennismaken met mijn roedelleider. Hierdoor kon ik al meteen zien dat er geen agressie of teveel dominantie bij de hond aanwezig was en durfde ik deze los te laten samen met andere roedelleden. Na het gecontroleerd loslaten van alle honden in de roedel bleek al gauw dat er niets mis was met het gedrag van de hond en heeft deze een half uurtje heerlijk lopen ravotten in de roedel.

Hierna de roedel weer naar binnen en nog even de puntjes op de 'i' gezet tijdens het wandelen. De eigenaar duizelde van alle informatie en keerde huiswaarts met veel nieuwe theorie en diverse praktische tips om nu zelf verder te gaan met het ombuigen van het gedrag van de hond. Daar staat of valt het uiteindelijke resultaat mee: Consequent volhouden van de geleerde lessen.

Al na een paar dagen kreeg ik bericht van de eigenaresse met daarin veel positieve ontwikkelingen. Op mijn website is dit bericht terug te vinden, samen met meer ervaringen van andere klanten: www.bartvandekleut.nl

 

Sessie: Trekken aan de lijn

Misschien wel het meest voorkomende probleem bij honden tijdens een wandeling: Trekken aan de lijn. Vandaag ook weer een sessie gedaan om dit gedrag te veranderen. De eigenaren waren al bij wat andere hondenscholen en therapeuten geweest en hadden verschillende adviezen gekregen. (Ook dit is veel voorkomend).

Nadat we eerst even het gedrag van de honden besproken hadden en ik gevraagd had wat de doelstelling van de sessie was werden de honden uit de auto gehaald. Omdat ik eerst een duidelijk beeld van het huidige gedrag wilde hebben vroeg ik de eigenaren te laten zien hoe normaal een wandeling er uit zag.

De ene hond liep altijd zonder lijn en de andere hond werd aangelijnd middel de fameuze 'flex-lijn'... De loslopende hond ging meteen voorop en de aangelijnde hond ging meteen tot de maximale lengte van de flex lijn. De eigenaren sloten aan en zo ging de optocht van start. Door alle verschillende adviezen wisten de eigenaren niet goed wat ze moesten doen als de lijn strak kwam te staan, dus soms werd er een ruk gegeven, soms gingen ze stilstaan en soms gebeurde er gewoon helemaal niets (negeren was ook een advies geweest...!?)

Na een paar minuten wandelen was het beeld me wel duidelijk en onderbrak ik de polonaise. Eerst uitgelegd dat de flex-lijn geen hulp was bij het oplossen van het trekken en dat de lijn erg verwarrend kan zijn voor een hond, waarna ik een normale vaste lijn gepakt heb. Omdat iets zien vele malen duidelijker is dan iets vertellen heb ik de honden even overgenomen van de eigenaren en ben gaan wandelen op een manier die in deze situatie veel meer orde bracht. Allereerst de loslopende hond onder appèl genomen en gezorgd dat er een 'onzichtbare' lijn tussen ons was. De hond mocht mij volgen, maar niet voor ons uit gaan lopen waardoor de aangelijnde hond automatisch achter hem aan zou gaan. Verder nam ik duidelijk het initiatief tijdens de wandeling en bepaalde ik de koers die we gingen. Zodra één van de honden zelf initiatief nam om een andere kant op te gaan greep ik direct in en nam een ander initiatief wat tegengesteld was. Het duurde even voordat de honden doorhadden wat er nu precies gebeurde, maar toen het kwartje viel ging het ook meteen een stuk beter.

De toekijkende eigenaren zagen het gebeuren en zagen ook dat de honden eigenlijk niet gedwongen werden om mij te volgen, ze deden het uit vrije wil.

Om de eigenaren ook op deze manier met de honden te laten wandelen heb ik ze uitgelegd waar het om draait tijdens een wandeling en doordat ze precies begrepen wat ik bedoelde waren ze al snel zover dat de honden ook op hen gingen reageren zoals ze bij mij deden. Uiteraard heb ik nog wat aanvullende adviezen gegeven over de algehele omgang met de honden en konden de eigenaren huiswaarts keren om vooral de eerste paar dagen heel consequent gebruik te maken van de 'nieuwe methode', zoals ze dat zelf noemden.

Na twee weken kreeg ik een terugkoppeling over de huidige situatie, die echt enorm verbeterd is. Op mijn website is dit bericht terug te vinden, samen met meer ervaringen van andere klanten: www.bartvandekleut.nl

 

Roedelgedrag

Jarenlang heb ik, naast mijn andere werkzaamheden, een hondenopvang gehad. Tijdens vakantieperiodes was er altijd een zeer gemengde bezetting in de roedel door allerlei verschillende gasthonden. Hoewel veel mensen in eerste instantie bang zijn om meerdere honden bij elkaar los te laten en in een groep samen te laten leven is mijn ervaring in de afgelopen 15 jaar toch wel anders geweest. Vaak zijn juist de eigenaren de aanstichters van vechtpartijen en dit blijkt ook uit het aantal bijtincidenten die voorkomen terwijl de honden zijn aangelijnd. Omdat een aangelijnde hond beperkt wordt in zijn bewegingsvrijheid en bij calamiteiten niet kan vluchten blijft er nog maar 1 verdedigingsmogelijkheid bij een bedreiging, dat is de aanval. Honden die los lopen kunnen conflicten uit de weg gaan door ze eenvoudig te negeren en er voor weg te lopen. Ook wordt er veel spanning en stress van de baas doorgegeven aan de hond. Hoe vaak zie je niet dat eigenaren hun hond korter aan de riem pakken als er een andere hond nadert? Dit geeft juist meer spanning bij de hond waardoor escalatie van het gedrag eigenlijk gewoon te verwachten is. Binnen een roedel gebeurt dit eigenlijk nooit zomaar en zijn bepaalde situaties ruim van te voren te voorspellen.

Doordat hier al heel lang een steeds wisselende roedel heeft rondgelopen heb ik geleerd wat de regels binnen een roedel zijn en hoe je er als roedelleider voor kunt zorgen dat er rust en stabiele sociale omgang is onder de verschillende honden. Uiteraard zijn er gevallen geweest waarbij dit niet zonder slag of stoot ging, maar juist van die voorvallen heb ik misschien wel het meeste geleerd.

De belangrijkste regel is wel dat er één absolute leider is in een roedel honden. In mijn hondenopvang moet ik met alle honden om kunnen gaan en daardoor is die plaats van absoluut leider mij toebedeeld. Al vanaf het eerste begin was me al duidelijk dat leiderschap bij honden niets te maken heeft met dominantie en/ of onderdrukking. De sleutel zit hem in zelfvertrouwen en rust, of zoals door andere hondenfluisteraars gezegd wordt: "Kalmte en assertiviteit".

Vooral tijdens kennismakingen tussen honden die elkaar voor het eerst meemaken is het van belang om meteen duidelijk te maken dat het hele ritueel gecontroleerd wordt door de roedelleider en dat deze direct ingrijpt als er zich situaties voordoen die de roedelregels overtreden. Hierbij is ook rust en kalmte de sleutel en wederzijds respect het uitgangspunt. Net als mensen hebben honden ook hun persoonlijke zones en willen ze hierin gerespecteerd worden. Wanneer er een conflict ontstaat tussen honden heeft dit veelal te maken met het tonen van te weinig respect ten opzichte van elkaar. Mijn rol daarin is dan zorgen voor een rustige setting waarbij ik van alle honden volledig respect verwacht. Honden die zich hier niet aan kunnen houden krijgen te maken met mijn dominantie. Niet door agressie of geweld, maar puur en alleen mijn lichaamstaal. Dat ik hier nog elke dag leermomenten in heb geeft al aan hoe complex dit soms in elkaar zit en vaak draait om de kleinste details.

Tijdens vakanties worden er altijd vele verschillende honden gebracht voor verblijf in de roedel en kan ik weer als absoluut roedelleider er voor kunnen zorgen dat er altijd weer een zeer gemêleerde, maar bovenal stabiele roedel rondloopt hier op het erf. Van grote duitse herder, labrador, flatcoated retriever, bouvier, boxer, bullmastiff tot de kleine terriër, ze zijn allemaal volwaardig lid van de roedel en gaan respectvol met elkaar om.

 

Meerdere honden

Het komt regelmatig voor dat ik benaderd word door eigenaren van meerdere honden omdat het gedrag van de honden tegenover elkaar nogal wat te wensen overlaat. Het kan hier gaan om honden die al langer samen in één gezin leven, maar ook om honden die door omstandigheden bij elkaar in één gezin komen te leven door de aanschaf van een tweede hond of door eigenaren die een relatie krijgen en gaan samenwonen.

Wat vaak vergeten wordt is dat de omgang met 1 hond heel wat anders is dan de omgang met meerdere honden. Mensen die al jarenlang een hond hebben denken vaak dat een andere hond erbij nemen ook wel goed gaat komen, ze kunnen immers uitstekend overweg met een hond dus aan ervaring is geen gebrek. Dat dit helaas maar al te vaak anders uitpakt blijkt uit de aanvragen die ik binnen krijg.

Ik werd ooit gevraagd een stel te helpen dat graag wilde gaan samenwonen. Beiden hadden een hond, de één een enorm energieke labrador die op zich al wat moeilijk gedrag had tegenover andere honden doordat hij zo enthousiast was in zijn begroetingen en dit vaak niet werd gewaardeerd door de andere honden. De andere hond was een jack russel die nooit goed gesocialiseerd was en eigenlijk niet met andere honden in contact was geweest. Toen het stel de honden aan elkaar wilden voorstellen merkte ze al gauw dat dit niet zomaar zonder slag of stoot ging en besloten ze mijn hulp in te roepen. Ik heb toen de honden aan elkaar voorgesteld en er voor gezorgd dat ze daarna respectvol met elkaar omgingen.

Het belangrijkste bij het hebben van meerdere honden is dat je te maken krijgt met een roedel(tje) waar meer regels gaan gelden dan bij het hebben van 1 hond. Bij 1 hond hoef je alleen maar rekening te houden met de verstandhouding tussen een mens en een hond. Bij meerdere honden krijg je ook te maken met de verstandhoudingen tussen de honden onderling en de invloed die je als mens daar ook nog op hebt. In de meest ideale situatie ben je als mens de Alpha van een roedel(tje) en zien de honden je als volwaardig lid van de groep. Hierdoor genereer je rust voor de honden en hoeven ze zich niet druk te maken om de meest verantwoordelijke taak: Zorgen voor veiligheid en wederzijds respect.

Bij het samen brengen van honden is het dan ook noodzakelijk om die taken serieus te nemen en er voor te zorgen dat de situatie altijd veilig, rustig en respectvol blijft. Ik heb hier in de hondenopvang dagelijks mee te maken bij het introduceren van nieuwe gasten in de roedel en weet inmiddels waar het hierbij om draait. Als een hond in de roedel zich misdraagt of te weinig respect toont voor een andere hond is het mijn taak om de hond duidelijk te maken dat het gedrag in mijn roedel niet getolereerd wordt omdat het zorgt voor onrust en misschien onveilige situaties voor de andere honden. Dit zou leiden tot instabiliteit van de roedel en daardoor zou ik ook stress kunnen krijgen, waarmee ik mijn Alpha status verlies. Het gevolg zou zijn dat een andere hond de rust in de roedel zal willen herstellen, met alle gevolgen van dien.

In de meeste gevallen met meerdere honden waar mijn hulp werd gevraagd was sprake van onzekerheid en soms zelfs angst bij de eigenaren, waardoor ze voor de honden niet de natuurlijke Alpha waren in de roedel. Hierdoor gaan honden automatisch over naar ander gedrag om de missende Alpha taken zelf in te gaan vullen. Dit geeft in eerste instantie al meteen een verhoogde spanning tussen de honden en dat zorgt juist weer voor meer onzekerheid en spanning bij de eigenaren. Dit is een cirkeltje waar maar moeilijk uit te komen is. Vaak reageren eigenaren door geforceerd de Alpha te gaan ‘spelen’ door hard te schreeuwen, tikken uit te delen of ander uitzinnig gedrag. Dat ze door dit gedrag juist het tegengestelde bereiken zie ik nog elke dag als ik met honden en eigenaren werk. In de natuur geldt niet altijd het recht van de sterkste, maar draait krachtig zijn om kalmte en wederzijds respect. Wederom kunnen wij als mens hier nog een hoop van leren…

 

Uit het asiel met predikaat "onhandelbaar"

Soms komen er honden op mijn pad met een verhaal waar ik met verbijstering naar luister. Zo ook vandaag. De hond kwam uit een asiel waar ze eigenlijk al opgegeven was en op de euthanasielijst was gezet. De nieuwe eigenaar had haar toch meegenomen omdat ze op een boerderij woont waar nooit andere honden komen en ook (bijna) nooit onaangekondigd bezoek. In het asiel hadden ze de nieuwe eigenaar wel gewaarschuwd voor het gedrag van de hond. Ze zou zeer dominant en agressief naar andere honden zijn en ook bij sommige mensen ging ze door het lint. Asielmedewerkers hadden haar gemuilkorfd en sloten haar op in het nachthok als de kennel schoongemaakt moest worden of als er andere werkzaamheden waren in de kennel. De instructie die de nieuwe eigenaar meekreeg was om het buitensporige gedrag met straffe hand aan te pakken omdat het anders geen effect zou hebben...

Toen de hond uit de auto werd gehaald ging de eigenaar ook direct op deze wijze om met de hond waardoor ik twee wildemannen voor me kreeg: Een hond die naar me uitviel en een begeleider die naar de hond uitviel in de hoop zo te kunnen corrigeren. Toen ik vroeg of ze de hond los wilde laten stond ze me eerst even ongeloofwaardig aan te kijken. Ik vertelde dat ik dat wel aandurfde omdat ik in het gedrag van de hond veel angst bespeurde en dit zou minder worden als de hond eigen keuzes mocht gaan maken om hier vanaf te komen. Ik voorspelde de eigenaar dat de hond direct van ons zou weglopen en later zou ik dan contact met de hond kunnen gaan maken, maar dan uit vrije wil van de hond en niet d.m.v. dwang en/ of een riem. Enigszins terughoudend voldeed de eigenaar aan mijn verzoek en de hond stoof inderdaad meteen bij ons de boomgaard in helemaal onder de indruk van alle geuren die daar te vinden zijn (van vele andere honden). Toen ik rustig door de boomgaard begon te wandelen kon ik merken dat de hond mij nauwlettend in de gaten hield en de afstand tussen ons steeds kleiner maakte, daarbij druk bezig mijn geur op te snuiven. Als ik mijn aandacht op de hond vestigde zag ik meteen kalmerende signalen bij de hond waardoor ik deze ook direct terug gaf. Dit was een openbaring voor de hond na een periode waar met dwang en dominantie geprobeerd was met haar om te gaan. Na ongeveer een half uur durfde de hond tot op 2 meter afstand te naderen en kon ik verder met het leggen van contact. Na een paar uitnodigingen om echt bij me te komen kon ik eindelijk lichamelijk contact maken en de eerste stappen naar rust gaan zetten. Na het eerste contact, wat ik bewust heel kort hield liep ik weer weg van de hond met mijn aandacht bij mezelf (negeren van de hond). Na nog enkele korte contactmomenten was te merken dat de hond mij (op enige afstand) achterna bleef lopen en steeds wachtte op een uitnodiging om bij me te komen. Na ca. een uur kon ik de hond rustig opnieuw aan de lijn nemen waarna het tijd was voor de confrontatie met een andere hond. Ik vertelde de eigenaar welke rol ik hierbij speelde en hoe ik zou omgaan met het (eventuele) buitensporige gedrag van de hond. Bij het naderen van de andere hond gaf ik hele duidelijke signalen naar de hond die ik aan de lijn had en na een paar korte uitvallen begreep deze hoe de vork in de steel zat. De aandacht voor de onbekende hond werd steeds minder intens en de aandacht voor mij steeds meer. Soms werd er even "achteloos" gekeken naar de onbekende hond, maar al snel werd weer contact gezocht met mij. We hebben de kennismaking bewust even achterwege gelaten omdat we niet te snel moeten willen gaan in het nieuwe gedrag van de hond. De eigenaar was zeer verrukt met het vandaag behaalde resultaat en we gaan de komende tijd meer afspraken maken om zo de nodige stappen te maken naar normaal sociaal en natuurlijk gedrag van de hond.

 

Overenthousiasme/ bezit niet afgeven.

Deze labrador was zo gek op het spelen met 'haar' bal dat de eigenaar al meerdere keren was 'gebeten'. Gelukkig was wel duidelijk dat dit door het enthousiasme van de hond kwam en niet vanuit agressie. Toch gaf het de nodige problemen als de eigenaar na het spelen de bal terug wilde krijgen van de hond. Verder waren er eigenlijk geen andere problemen volgens de eigenaar dus maakten we een afspraak voor een sessie.

Na het arriveren van de eigenaar met hond nogmaals het verhaal kort doorgenomen en daarna meteen een stukje wandelen om een beeld te krijgen van de verstandhouding tussen baas en hond. Tijdens deze wandeling werd me al duidelijk dat er meer aan de hand was dan alleen het enthousiasme en bezitsdrang.

Nadat ik zelf even een stukje met de hond had gelopen om wat zaken duidelijk te krijgen legde ik de eigenaar uit wat een wandeling betekent in de relatie met de hond. Ik gaf advies over de manier waarop ze de wandeling kon gebruiken om het leiderschap over haar hond te bevestigen. Voor de hond vielen ineens wat puzzelstukjes op de juiste plaats en schikte zich keurig in haar volgende rol.

Nu was het moment gekomen om het speel-balletje te voorschijn te halen. De hond was inderdaad enorm gefocust op het balletje en werd helemaal enthousiast. Ik legde uit wat de regels qua bezit zijn in de wereld van een hond en hoe de eigenaar hier mee om kon gaan zonder in 'gevecht' te raken met de hond. Nadat ik het voorgedaan had en de hond mij respecteerde als bezitter van de bal deed de eigenaar het eigenlijk ook meteen goed en kon ze de hond er van weerhouden om constant naar de bal te happen.

De volgende stap was het daadwerkelijke spelen waarbij heel duidelijk de initiatieven bij de baas vandaan kwamen en de hond hierin juist werd getemperd. Omdat de hond bij het apporteren de bal niet terug wilde geven aan de baas nam ik deze rol even over om de hond de regels in dit spel duidelijk te maken. Bij het apporteren gaf de hond de bal wel af aan mij en kon ik de eigenaar uitleggen wat het verschil maakte. Na een paar keer oefenen lukte het haar ook om de hond de bal te laten loslaten op commando met gebruikmaking van de natuurlijke communicatie.

Na nog wat aanvullende tips en adviezen om ook de huisgenoot op deze manier met de hond te laten omgaan gingen ze weer huiswaarts.

 

Agressie

Over deze sessie had ik vooraf mijn bedenkingen. Er was me gevraagd of ik iets kon doen aan het gedrag van een agressieve Rottweiler die naar alles en iedereen uitviel zonder aanwijsbare reden. Uiteraard ben ik niet bang voor honden, maar dit soort rassen in combinatie met agressie is toch iets waar ik wat terughoudender mee om ga. Bij aankomst bleek dat dit niet voor niets was, de hond was de auto nog niet uit of had het al op mij voorzien. Woest steigerend op de achterpoten, blaffen, grommen en het hoog optrekken van de bovenlip maakten wel duidelijk wat de hond met me wilde doen. Gelukkig kon de eigenaar de hond goed vasthouden en kon ik beginnen met stap 1: Achterhalen waardoor dit gedrag veroorzaakt werd.

Hiervoor gebruik ik meestal een korte wandeling waarbij ik een praatje maak met de eigenaar en vanuit mijn ooghoeken de hond kan observeren. Het praatje met de eigenaar is niet zo maar iets wat ik doe, het heeft tot doel om de aandacht van de eigenaar op mij te vestigen waardoor er minder (of geen) aandacht voor het gedrag van de hond is. In veel gevallen waar ik aan gewerkt heb was het vaak zo dat doordat de hond specifiek gedrag vertoonde, de eigenaar juist met de volle aandacht bij de hond en het gedrag was, waardoor het gedrag juist meestal versterkt wordt.

Tijdens de wandeling kreeg ik een duidelijker beeld van het gedrag van de hond. Hij liet eigenlijk zeer wisselende signalen zien en dit wisselde in rap tempo. Het ene moment zeer zelfverzekerd, agressief naar de omgeving en het volgende moment angstig en onderdanig om vervolgens ineens heel neutraal te worden. Omdat deze signalen elkaar constant afwisselden wilde ik weten wat de geschiedenis van deze hond was waardoor er misschien een oorzaak duidelijk zou worden. Helaas bleek hierover weinig bekend, de hond was 3 maanden geleden uit het asiel gehaald en was toen heel anders qua gedrag. In de 3 maanden bij de nieuwe eigenaar waren er ook geen incidenten of bijzondere voorvallen geweest, dus waarschijnlijk werd het gedrag gevormd door de nieuwe situatie waarin de hond terecht was gekomen. Toen de eigenaar verder vertelde over de cursus waar ze aan begonnen waren ging bij mij het lichtje branden...

2 Maanden eerder waren ze begonnen bij een hondenschool met behendigheidstraining waarbij positief trainen gecombineerd werd met corrigeren van ongewenst gedrag. De hond dus uitvoerig belonen voor goed gedrag door koekjes en positieve aandacht en met straffe hand corrigeren van ongewenst gedrag. Dit corrigeren was door de instructeur een paar keer voorgedaan en de eigenaar liet mij ook zien hoe het hem geleerd was. Nu ben ik al helemaal geen voorstander van correcties, maar wat ik te zien kreeg was echt ten hemel schreiend! De bijbehorende uitleg dat dit nodig was bij dit soort grote honden deed me echt huiveren.

Ik begon met het uitleggen van mijn visie op dit soort manieren van honden trainen; zowel mijn afkeer van positiviteits training als van correcties. Begrijp me niet verkeerd: Ik weet echt wel dat het belonen van goed gedrag resultaat heeft, maar het heeft niets te maken met natuurlijk hondengedrag. Omdat ik meestal te maken krijg met nogal afwijkende gedragingen door honden moet ik meestal terug naar het primaire gedrag van een hond. Het gedrag waarmee de hond geprogrammeerd is bij zijn geboorte en de ervaringen die honden opdoen als ze opgroeien. Hierbij draait het zeker niet om voerbeloningen en ook niet om de correcties zoals wij mensen die geven.

Al met al duurde de wandeling al bijna een uur en was het gedrag van de hond al veel stabieler en rustiger geworden. Toen de eigenaar dit ook opviel konden we eigenlijk concluderen dat we aan het probleem hadden gewerkt door helemaal niets te doen!

Omdat ik de eigenaar wilde laten zien hoe een begeleider het gedrag van een hond sterk kan beïnvloeden nam ik de lijn even over en vroeg de eigenaar op afstand toe te kijken. Ik liep rustig door met de hond waarbij ik uitlegde wat ik middels lichaamstaal communiceerde naar de hond. De eigenaar kon dit ook meteen zien en zag ook in dat hij dit zelf ook zo kon toepassen. Na de hond terug gegeven te hebben liepen we rustig terug naar de boerderij waarbij de eigenaar steeds meer vertrouwen opbouwde t.o.v. van de hond, maar nog belangrijker: Het zelfvertrouwen groeide ook. Na deze enerverende wandeling wist ik dat de basis voor een betere onderlinge relatie gelegd was en dat de eigenaar nu de juiste informatie had om aan de slag te gaan om het gedrag nog stabieler te krijgen. Hij heeft me toegezegd me op de hoogte te houden waarna ze vol goede moed huiswaarts keerden.

 

Onrustige roedel

Vandaag een sessie gedaan met een roedel van 4 honden en de 2 eigenaren. Er was niet met de honden te wandelen op een rustige ontspannen manier en de eigenaren waren al dusdanig gefrustreerd dat ze geen oplossingen meer zagen.

Ze waren al eerder bij de Martin Gaus Academie geweest waar ze het niet voor elkaar gekregen hadden waarna ze werden doorverwezen naar een cursus “Omgang met meerdere honden”. Na het doorlopen van deze cursus moest de instructeur helaas toegeven dat de combinatie van de betreffende honden geen goed roedelgedrag zou geven en werd geadviseerd de honden separaat elders onder te brengen.

Ook een lokale hondenschool kon niets anders bedenken dan de honden constant onder appèl zien te houden door het uitvoeren van allerlei commando's. Dat dit geen goede oplossing was bleek wel toen de roedel uit de auto werd gehaald en we begonnen aan een korte wandeling.

De eigenaren stortten zich met veel frustratie op het hard corrigeren van de honden door rukken aan de lijn en fysieke aanraking in de flanken van de honden. Al gauw was duidelijk welke honden de aanstichters waren van het drukke gedrag en ook waarom ze dit gedrag lieten zien. Ik besloot de roedel uit elkaar te trekken en beide eigenaren één hond te geven die zorgden voor de onrust. Nadat ik eigenaar 1 eerst uitleg gaf over hoe de hond rustig te krijgen keek eigenaar 2 toe. Binnen enkele ogenblikken was het resultaat waarneembaar en zag ik dat eigenaar 1 zelfs emotioneel werd doordat het nu ineens zo goed ging. Hij was met stomheid geslagen dat het zo verbluffend goed ging.

Eigenaar 2 had tijdens het meekijken de boodschap ook meegekregen en eigenlijk konden ze beiden na slechts een half uurtje al geheel ontspannen lopen met de honden. Ook was wel te zien dat de honden veel minder stress hadden en hierdoor ontstond nog meer rust bij de eigenaren waar de frustratie plaats had gemaakt voor pure trots en zelfvertrouwen. Mooi om te zien hoe gelukkig mensen hiervan kunnen worden !

Nadat we dit voor elkaar hadden gekregen werd het tijd om de andere honden ook weer deelgenoot van de roedel te maken. Ik had vooraf al verteld hoe dit waarschijnlijk weer wat onrust zou geven, maar doordat we hierop bedacht waren viel het eigenlijk reuze mee. De twee andere honden reageerden op een natuurlijke manier op de gemoedstoestand van de eerste twee honden en de beide eigenaren. Binnen een roedel honden kun je alleen rust krijgen door rust te geven. Dit klinkt misschien wat krom, maar het rustige gedrag van de Alpha’s in een roedel genereert ook rustig gedrag bij de andere honden. Doordat de eigenaren op een rustige manier sturing gaven aan de eerste twee honden reageerden de andere twee honden op een kalme manier en was er veel meer stabiliteit in het gedrag.

Door de in het verleden ontstane frustratie bij de eigenaren (ze waren al 3 jaar bezig om het gedrag te veranderen) straalden ze in het geheel geen rust uit, maar gaven door de vele correcties, het vloeken en tieren en de veelvuldige aanraking van de honden zeer onrustige signalen. Dat de honden hierdoor heel nerveus en onrustig werden was natuurlijk helemaal niet gek.

Nadat we de roedel weer compleet hadden kozen we er voor om een stuk te gaan wandelen waarbij de eigenaren het geleerde in de praktijk konden brengen. Na de wandeling was het tijd om de proef op de som te nemen door van buitenaf een prikkel aan te bieden waarop de honden eerder zeer agressief reageerden. De eerste twee vielen eerder direct uit naar een andere hond waarna de andere als vanzelf mee gingen doen.

Toen ik aan kwam lopen met één van mijn eigen honden was het geweldig om de trotse eigenaren te zien glunderen terwijl ze hun eigen honden keurig rustig wisten te houden. Dit was hetgeen we wilden bereiken en nadat ik mijn hond weer naar binnen had gebracht was het tijd om deze sessie te beëindigen.

Zo blijkt wel weer dat de aanhouder wint en hadden deze mensen gelukkig niet het bijltje er bij neer gegooid en de honden elders geplaatst.

 

Rehabilitatie

De mensen die tijdens deze sessie bij me kwamen met hun hond hadden bij eerder contact al verteld dat de hond wat nare ervaringen met andere honden had gehad. Hierdoor reageerde hij nu vrij heftig op andere honden. Hier wilden ze graag verandering in aanbrengen en hadden dus een afspraak met mij gemaakt om hier aan te werken.

Omdat ik altijd begin met een korte wandeling om te kijken hoe de verstandhouding tussen hond en eigenaar is deden we dat bij deze sessie ook. Ik zag een zeer onzekere en schuchtere hond die met angst en beven over het pad liep. Toen ik vroeg wat er precies was voorgevallen werd me verteld dat de hond in een losloopgebied was aangevallen door een andere hond waarbij het er aardig ruig aan toe was gegaan, helaas hadden de eigenaren geen idee waarom dit gevecht was ontstaan en welke signalen de honden gaven. Het was dus erg lastig om te verklaren wat er speelde tussen de honden op dat moment. Tijdens latere wandelingen waren dit soort incidenten vaker voorgekomen waardoor de hond grote problemen begon te krijgen met veel andere honden en dus een angst had ontwikkeld voor honden in het algemeen. Dit was ook goed te zien tijdens de wandeling: De hond keek angstig om zich heen om zich er van te overtuigen dat er geen andere honden in de buurt waren.

Het leek me zinvol om te gaan werken aan het herstellen van het vertrouwen van de hond waarbij hij moest gaan leren dat andere honden niet per definitie een probleem veroorzaakten. Hiervoor wilde ik mijn eigen honden inzetten omdat die dagelijks met allerlei vreemde honden te maken krijgen en dus sociaal zeer vaardig zijn. Toen ik dit voorstelde zag ik de eigenaren letterlijk wit wegtrekken. Ik had verteld dat ik eigenlijk alleen maar grote honden heb en dan ook nog rassen waarover zeer veel vooroordelen gelden. Bullmastiff/ Rottweiler, Anatolische herder (Kangal) en Spaanse Mastiff zijn rassen die over het algemeen negatief in het nieuws komen waardoor veel mensen zich enorme vooroordelen hebben gevormd. Ik zou vanmiddag het tegendeel gaan bewijzen.

Omdat ik uit ervaring weet dat het gedrag van een hond beïnvloed wordt door de aanwezigheid van de eigenaren vroeg ik ze om tijdens mijn werkzaamheden toe te kijken vanuit hun auto die bij ons op het erf stond. Dit vonden ze geen probleem en ik nam de hond onder mijn hoede. Het eerste kwartier ben ik aan het werk gegaan met alleen de hond om onze onderlinge verstandhouding goed te krijgen en een rol te kunnen gaan spelen in het gedrag van de hond

Om te kijken hoe de hond zou reageren bij het verschijnen van een andere hond hield ik hem bij me aan de lijn en liet ik onze Bullmastiff/ Rottweiler (Luukie) los rondlopen. Luukie is de alpha in mijn roedel en is extreem dominant. Dit betekent niet agressief maar juist heel rustig en zelfverzekerd.

Toen Luukie ten tonele verscheen was er in eerste instantie een schrikreactie bij de hond, maar doordat ik mijn rol goed speelde was het na een paar seconden over en werd het gedrag weer mooi rustig en stabiel. Luukie kwam op zijn geheel eigen wijze kennis maken en door zijn dominantie liet hij de hond en mij alweer snel links liggen. Ik liep met de aangelijnde hond naar de auto van de eigenaren terwijl Luukie om ons heen scharrelde. De eigenaresse was duidelijk verrukt dat dit al zo goed ging dus was het tijd voor de volgende stap: De roedel loslaten en zorgen dat de hond dit ook goed aankon.

Toen alle honden los buiten liepen kon ik eigenlijk probleemloos door de groep lopen waarbij ik er goed voor zorgde dat alle honden elkaar voldoende respect toonden waardoor aanvaringen uitbleven. De hond in kwestie had wel wat meer tijd nodig om weer te ontspannen tussen al die grote honden, maar na een minuut was dit ook wel weer goed.

Na een kwartier rondgelopen te hebben stuurde ik de roedel weer naar binnen met uitzondering van Luukie. Hiermee wilde ik nog een stuk gaan wandelen samen met de eigenaren die zelf hun hond begeleidden. Deze wandeling ging geheel probleemloos en de eigenaren kregen het vertrouwen in hun hond ook langzaam weer terug. Samen met alle informatie die ik ze tijdens de sessie had gegeven hadden ze nu voldoende middelen om zelf verder te gaan met deze rehabilitatie.

Nadat ze vol goede moed vertrokken waren kreeg ik na een maand een berichtje van de eigenaren met zeer positieve ervaringen.

 

Dominantie

Een term die veel gebruikt wordt in de hondenwereld is “Dominantie”. In veel trainingsmethodes en bij hondenscholen wordt ook vaak uitgegaan van het dominantie-model waar veel verkeerde interpretaties gebruikt worden. Hierdoor gaan veel eigenaren met hun viervoeter om zoals jaren geleden gedacht werd hoe de natuurlijke omgang van honden zou zijn.

Bij dominantie wordt vaak meteen een koppeling met agressie gemaakt. Een dominante hond wordt vaak afgespiegeld als een agressieve hond die andere honden onderdrukt door gebruikmaking van fysieke kracht. De dominante hond zou ranghogere zijn t.o.v. de andere honden omdat hij nu eenmaal de sterkste is en daarom automatisch de ranghoogste.

In mijn dagelijkse werkzaamheden loop ik ook vaak tegen deze verkeerde interpretatie aan en moet ik keer op keer uitleggen dat dit niet de wijze is waarop mijn Alpha hond zijn positie vestigt binnen mijn roedel.

Als ik mijn Alpha hond al een etiket zou willen geven zou ik hier “Zelfverzekerd” op willen zetten. Binnen een roedel is veiligheid en rust van levensbelang en de Alpha hond heeft de taak hiervoor te zorgen. Dit is een zeer verantwoordelijke taak waar je als hond wel tegen opgewassen moet zijn. Bij veel honden zie ik vaak dat ze het idee hebben dat ze zelf Alpha taken hebben en hierdoor heel onzeker worden. Ze zijn eenvoudigweg niet zelfverzekerd genoeg om dit aan te kunnen. Hierdoor ontstaat veel stress en onzeker gedrag. Vanuit deze stress ontstaat dan vaak weer ongewenst gedrag waar niet op een juiste manier mee wordt omgegaan zodat een vicieuze cirkel al snel zorgt voor echte problemen.

Veiligheid en rust breng je niet door jezelf agressief op te stellen naar de overige roedelleden. Je kunt de Alpha hond in een roedel ontdekken door te kijken welke hond het meest rustig en zelfverzekerd overkomt. Ik maak tijdens mijn sessie vaak de vergelijking met mannen in een sportschool. (Zeker niet negatief bedoeld, vergeef me als dit zo overkomt). Deze mannen stralen fysieke kracht uit gecombineerd met (doorgaans) een zelfverzekerde uitstraling en kalm en rustig gedrag. (“Mij maak je de pis niet lauw” zeggen Groningers dan volgens mij). Door de krachtige uitstraling krijg je er vertrouwen in dat ze hun mannetje kunnen staan als het er op aankomt, maar tegelijkertijd zie je ook dat ze zich niet snel van de wijs laten brengen.

Zo loopt Luukie (mijn Alpha hond in de roedel) ook over ons erf. Ik heb wel eens gedacht om hem ook een handdoek om zijn nek te hangen zoals je ook vaak ziet in sportscholen…

Luukie heeft zichzelf ook niet tot Alpha benoemd, hij is als het ware door de andere honden op die positie gezet. In natuurlijke termen is hij dus dominant t.o.v. de andere honden, maar in deze rol laat hij (bijna) nooit echte agressie zien. Natuurlijk bromt en gromt hij wel eens naar andere honden, maar dit hoort gewoon bij normale communicatie, dat heeft niets met agressie te maken. Doordat hij niet bij het minste of geringste uit zijn slof schiet brengt hij rust binnen de roedel. Eventuele onrust binnen de roedel of van externe factoren wordt door Luukie aangepakt. Ook hier zal hij in de meeste gevallen kiezen voor een zelfverzekerd en kalm optreden, maar wel geheel duidelijk.

Ook is Luukie niet constant bezig andere honden te corrigeren, hij negeert ze in hoofdzaak. Alleen als andere honden bepaalde grenzen overschrijden zal Luukie reageren of corrigeren. Verder is hij eigenlijk een meester in het negeren. Ook hierdoor brengt hij veel rust in de roedel. Overal op reageren en als een wilde door de roedel rennen brengt natuurlijk ook veel onrust bij de andere honden en onrust is het begin van onveiligheid.

Veel eigenaren zouden nog veel kunnen leren van het gedrag van Luukie, want ook veel eigenaren zijn niet zelfverzekerd genoeg om dominant te kunnen zijn.

 

Agressie

“Ik weet niet hoe hij zal reageren als ik hem uit de auto haal. Zal ik hem zijn muilkorf eerst maar omdoen voor de zekerheid?”

Tegenover me staat een eigenaar van een Anatolische herder die al 4 keer van baasje is gewisseld omdat de hond nogal wat agressie liet zien. Er zijn wat bijtincidenten geweest en ook hebben de vorige eigenaren al meerdere rekeningen van dierenartsen betaald om andere honden aan hun verwondingen te laten helpen na een aanvaring met deze Kangal.

“De gedragstherapeut is ook al gebeten en wil niet verder werken met Tendo, volgens hem kunnen we beter kiezen voor afscheid nemen en hem rustig laten inslapen.”

Ik krijg wel vaker te maken met ‘hopeloze gevallen’, maar nu heb ik toch wel mijn zorgen over wat er zo meteen de auto uitkomt. In eerste instantie leek het verhaal redelijk duidelijk en dacht ik te begrijpen wat er mis was, maar nu de eigenaar voor me staat en ik luister naar wat hij zegt begin ik toch te twijfelen. Heb ik hier te maken met een hond die al te lang het spoor bijster is en zijn oplossing meteen zoekt in agressie?

Ik besluit toch om eerst zelf te kijken hoe de hond zich gedraagt voordat ik ga oordelen over alle (subjectieve) informatie die ik gekregen heb. Ik vraag of de eigenaar de hond wil aanlijnen en samen met mij even een stukje te gaan wandelen om zo een eerste indruk van de hond te krijgen en te zien hoe de onderlinge verstandhoudingen zijn.

Na een stoeipartij in de kofferbak van de auto springt Tendo uit de auto en blijkt dat het de eigenaar niet gelukt is om de hond aan de lijn te krijgen. Binnen luttele seconden staat er een woest blaffende Kangal tegenover me die met alles wat binnen zijn vermogen ligt duidelijk wil maken dat mijn aanwezigheid niet op prijs wordt gesteld. Natuurlijk begrijp ik dat dit een gevaarlijke situatie is, maar wat ik ook meteen zie is de stress en vooral de onzekerheid die de hond laat zien. Al blaffend en grommend naar mij zie ik de blik van de hond heen en weer schieten. Recht in mijn ogen kijken, langs me heen kijken, snelle blik op de eigenaar, aandacht voor de schapen in het weiland, mij weer recht aankijken. De eigenaar komt vanaf de auto aanlopen met de riem “Sorry, hij was me te snel af, ik zal hem snel aanlijnen”. Ik vraag de eigenaar hiervan af te zien omdat de situatie zoals die ontstaan is even een andere aanpak vraagt.

Ik draai mij rustig om en begin langzaam weg te lopen van Tendo, uiteraard op mijn hoede omdat een Anatolische herder nu eenmaal een hond is die respect afdwingt. Ik hoor aan het blaffen dat Tendo mij op de voet volgt en waarschijnlijk het vermoeden heeft dat ik reageer op zijn woeste gedrag door weg te lopen. Om dit te ontkrachten ga ik stil staan, draai me om en loop richting Tendo zonder enige aandacht te schenken aan zijn gedrag. Als ik hem voorbij loop komt hij meteen weer druk blaffend achter me aan totdat ik weer stil ga staan. Het is geen schoolvoorbeeld natuurlijk, maar ik heb het al wel voor elkaar gekregen dat hij volgt, spreek ik mezelf bemoedigend toe.

Na een paar keer rustig heen en weer gelopen te hebben waarbij ik geen enkele reactie heb gegeven op het gedrag van de hond merk ik dat de aandacht wat begint te verslappen. Er wordt even snel een achterpoot opgetild voor wat druppeltjes urine her en der en er wordt soms even snel over de eigen neus gelikt. Dit gaat de goede kant op !

Ik besluit over te gaan tot een volgende stap, het aanlijnen van de hond. Ik vraag de eigenaar om de riem en loop vervolgens weer weg van de hond waarbij ik de riem over mijn schouder gooi. Ik probeer de focus van Tendo te doorbreken door steeds wisselende initiatieven te laten zien. Ik laat de riem op de grond vallen en loop gewoon door. Ik breek een takje van een boom en gooi dit weg. Ik loop naar de brievenbus en kijk of er post is. Daarna doe ik mijn hoed af en zet hem weer op. Ik loop weer richting riem en ga er op mijn hurken bij zitten. Al snel heb ik een hondensnuit naast me die aan de riem begint te snuffelen. Ik kom overeind en loop naar de eigenaar waarmee ik even wat woorden wissel. Als ik terugloop naar de riem heb ik een hond achter me aan lopen die niet meer hijgt en blaft, maar eigenlijk heel nieuwsgierig is naar wat ik nu weer ga doen. Als ik stil ga staan kijkt hij vragend naar me op en maak in heel kort oogcontact waarna ik weer van hem wegloop. Nu wordt het tijd om hem aan te lijnen. Ik doe dit zonder er teveel aandacht aan te geven en kijk rond in de omgeving terwijl ik de riem vastmaakt aan de halsband.

Als de riem eenmaal vastgemaakt is loop ik resoluut weg van Tendo waarbij ik de riem bij het handvat vasthoudt. Al snel rent de hond me voorbij en draai ik me meteen om, de andere kant op. Dit blijf ik herhalen zonder daarbij aandacht te hebben voor wat Tendo allemaal probeert. Hij trekt aan de riem, gaat me de pas afsnijden, duwt zijn neus in mijn achterste en spring zelfs tegen mijn rug op. Ik blijf stoïcijns mijn eigen initiatieven nemen en naar verloop van tijd merk ik dat Tendo het begint op te geven. Zijn initiatieven leveren immers niets op en ik blijf gewoon mijn eigen ding doen.

Nu kan ik gaan werken aan het geven van aandacht. Ik loop het pad af en hurk ineens neer waarbij ik meteen reactie krijg van Tendo. Hij komt aan een ontspannen lijn naast me staan en ik raak even kort zijn schouder aan zonder oogcontact te maken. De reactie die ik dan krijg is de ultieme stap die ik wilde maken, hij gaat naast me zitten !!

Nu is het slechts zaak om dit vele malen te herhalen waarbij ik stapje voor stapje steeds meer contact maak met de hond. Een aanraking met een stemgeluid, oogcontact en een aai over het hoofd volgen al snel en als ik daarna met een volgende Tendo naar de eigenaar terug loop weet ik dat we in een volgende sessie kunnen gaan werken aan ontspannen wandelen waarbij Tendo gaat ervaren dat dit vele malen prettiger is dan alle drukte die hij eerst liet zien.

 

Vechthond

Helaas komt het nog steeds voor dat honden gebruikt worden voor illegale hondengevechten waar barbaren veel geld inzetten om te zien hoe honden elkaar zoveel mogelijk verwonden en zelfs afmaken. Enkele weken kreeg ik een aanvraag voor een sessie met een hond die uit een circuit van hondengevechten in België gered was. Na een gevecht was de hond bij een dierenarts terecht gekomen die op eigen initiatief de hond heeft laten "verdwijnen". Onder het mom van 'laten inslapen wegens te zware verwondingen' heeft deze dierenarts de hond een nieuwe kans gegeven voor een vreedzaam leven. De nieuwe eigenaar, die ook in het complot zat, wist van de historie van de hond en wilde meteen een goede start maken in de heropvoeding van deze hond. Na het maken van een afspraak voor een (eerste) sessie kwamen ze vanuit België naar het hoge Noorden van Nederland.

Ik stond even raar te kijken toen de hond na een lange reis uit de auto kwam. Volkomen rustig en geen spoor van agressie, tenminste zolang er geen prikkel was. Dat ik de eerste prikkel bleek te zijn werd duidelijk toen ik de eigenaar begroette. Waarschijnlijk had de hond mij nog niet opgemerkt, maar toen ik begon te praten was het meteen raak ! Op zijn achterpoten, rukkend aan de riem, woest grommend en met ontblote tanden probeerde hij mij te lijf te gaan. De eigenaar was hier op voorbereid en wist de hond (Carlo) onder controle te houden, maar het was duidelijk dat Carlo getriggerd werd door mijn aanwezigheid.

Honden die onrustig (angstig) worden door de aanwezigheid van zaken die ze als onveilig ervaren hebben eigenlijk maar één manier om dit op te lossen. Ze zullen proberen de onderlinge afstand groter te maken zodat er minder bedreiging komt. Plan A bestaat meestal uit het weglopen van de bedreiging. Plan B is wat we helaas nog teveel zien: Het aanvallen van de bedreiging met als doel deze weg te jagen en zo de onderlinge afstand te vergroten. Plan B heeft echter niet de voorkeur. Het kost veel energie en je kunt er ook verwondingen door oplopen. Natuurlijk gedrag van honden bestaat voor het grootste deel uit het kiezen voor Plan A: Conflicten vermijden en zelf de onderlinge afstand vergroten door weg te lopen van de bedreiging.

Bij hondengevechten is er echter geen keuze mogelijkheid voor honden, ze worden in een afgesloten ring geplaatst en kunnen dus alleen Plan B maar inzetten om met bedreigingen om te gaan. Plan A wordt dus uitgesloten en zodoende ook abnormaal voor de honden. Plan B is voor de betreffende honden volkomen normaal gedrag, hoe raar we dit als hondeneigenaren ook vinden.

In dit geval was het dus van belang om de hond Plan A weer eens te laten ervaren, dus loop gewoon rustig weg uit de situatie. Nadat ik dit met de eigenaar uitgebreid besproken had gingen we aan de slag om Carlo te laten ervaren dat weglopen veel minder stress opleverde en veel meer rust bracht dan het inzetten van zoveel energie (agressie).

Toen de eigenaar van mij begon weg te lopen bleek dat na zo'n 30 meter de onderlinge afstand voldoende was om Carlo rustig te krijgen. Dit was het punt waar we konden beginnen met het langzaam verkleinen van de afstand waarbij ik de eigenaar de instructie gaf om bij de minste stress signalen van Carlo steeds consequent te kiezen voor Plan A: Op rustige wijze zelf de afstand vergroten. Ik begon heel langzaam achterwaarts richting Carlo en zijn eigenaar te lopen en zodra Carlo zijn focus op mij vestigde liep de eigenaar een paar stappen weg van mij waarbij hijzelf ook achterwaarts liep en Carlo met zijn lichaam belette om te focussen op mij. Dat dit in menselijk opzicht een koddig beeld opleverde deerde Carlo niet. Van mij ging veel minder dreiging uit door het ontbreken van oogcontact en frontale nadering. De eigenaar liep met de rug naar mij toegekeerd weg van me waardoor ook hij liet zien geen aandacht voor mij te hebben.

Al snel kon ik tot op zo'n 5 meter naderen zonder een uitval van Carlo. We hadden de basis gelegd voor het vervolg van het ombuigen van het gedrag. Samen wandelen waarbij ik op 5 meter afstand bleef maar wel steeds meer prikkels ging afgeven. Ik begon te praten met de eigenaar, liet de naam Carlo meerdere keren vallen en stampte af en toe eens op de grond. Elke reactie van Carlo werd door de eigenaar en mij compleet genegeerd en we bleven stoïcijns de wandeling vervolgen. Na een paar honderd meter liep ik al op 3 meter afstand van Carlo waarbij hij eigenlijk steeds meer aandacht kreeg voor andere zaken buiten mijn aanwezigheid.

Uiteindelijk was het resultaat dat ik naast de eigenaar kon lopen en Carlo mij accepteerde in zijn persoonlijke zone. Dit was voor vandaag de eerste overwinning, in volgende sessies gaan we werken aan de volgende stappen. We hebben al een afspraak gemaakt voor een gezamenlijke wandeling waarbij ik een eigen hond ga meenemen om op dezelfde wijze aan het werk te gaan. We hebben er alle vertrouwen in dat Carlo zelf ook gaat ervaren dat dit gedrag veel minder stress oplevert en dus zorgt voor veel meer rust. Daar kies je toch liever voor dan al die stress, paniek en onrust van Plan B...?